İki noktada inanılmaz keşif! Kanuni detayı: ‘Ortaya çıkması büyük bir sürpriz’
Merkez Sur ilçesindeki Amida Höyüğü’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle Dicle Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında 1 Eylül’de başlatılan kazılarda Kanuni Sultan Süleyman’ın masraflarını kendi üstlendiği ve 1535 yılında yapımına başlanılan Ab-ı Hamravat su hattı yapılan kazılarla gün yüzüne çıktı.
Prof. Dr. İrfan Yıldız, kazı çalışmalarında karşılaştıkları kaynaklarda İçkale’ye getirildiğini bildikleri “Ab-ı Hamravat” olarak meşhur olan Hamravat su hattının ortaya çıkmasının büyük bir sürpriz olduğunu söyledi. Yıldız, çalışmalarda Artuklu Sarayı’nı çevreleyen doğu surlarının temellerini ortaya çıkartmaya yönelik çalışmalarının da devam ettiğini ifade etti.
“ALAY MEYDANI ÖZGÜN KOTU VE DÖŞEMESİ KISMEN DE OLSA ORTAYA ÇIKTI”
Havaların sıcak olmasından dolayı Amida Höyüğü Artuklu Sarayı kazısına bu yıl 1 Eylül itibarıyla başladıklarını belirten Prof. Dr. Yıldız, şunları söyledi:
“Kazı çalışmalarımız iki alanda devam ediyor. Birincisi höyüğün kuzey tarafında bulunan Alay Meydanı’nda. Burada hem Alay Meydanı’nın zemin kodunu tespit etmeye yönelik kazı çalışmalarımız var hem de açtığımız sondajlarla burada bir kültür tabakası olup olmadığını tespit etmeye çalışıyoruz. İkinci çalışmamız da höyüğün üzerindeki Artuklu Sarayı’nı çevreleyen doğu surlarının temellerini ortaya çıkartmaya yöneliktir. Özellikle Alay Meydanı’nda yaptığımız çalışmalarda sürprizlerle karşılaştık. İlk sürpriz Alay Meydanı özgün kotu ve döşemesi kısmen de olsa ortaya çıktı. Bu döşeme izleri 2021 yılında höyüğün batı tarafından tespit edilen Kral Yolu’nun döşemesi ile benzer özellikleri gösteriyor.”
Kazı çalışmalarında ortaya çıkan Osmanlı döneminde Kanuni Sultan Süleyman’ın yaptırmış olduğu Ab-ı Hamravat olarak meşhur olan su kanalının kendileri için büyük bir sürpriz olduğunu belirten Yıldız, Hamravat su kanalının Diyarbakır için önemli olduğuna da dikkat çekti.
“KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN KENDİ MALINDAN BU SU KAYNAĞININ MASRAFLARINI KARŞILAMIŞTIR”
Yıldız, konuşmasına şöyle devam etti:
“Diğer sürpriz ise kaynaklardan İçkale’ye getirildiğini bildiğimiz Ab-ı Hamravat olarak meşhur olan, Hamravat kanalının ortaya çıkmasıydı. İçkale’ye Hamravat suyunun geldiğini biliyorduk ama hangi noktadan İçkale’ye alındığı şimdiye kadar tespit edilmemişti. Kazılarla beraber bu tespit edilmiş oldu. Özellikle getirilen su kaynağı çok güçlü büyük bir su kaynağı olduğu için çok büyük künkler kullanılmış. Pöhrenk dediğimiz o günkü şartlara göre bayağı büyük borularla su kaynağı İçkale’ye getirilmiş. Bu su İçkale’den de şehrin diğer taraflarına dağıtılmıştır. Hamravat su kaynağı Diyarbakır için önemli su kaynağıdır. Kanuni Sultan Süleyman kendi malından bu su kaynağının masraflarını karşılamıştır. Yapımına 1535 yılında başlamış, 1543 yılı itibarıyla Hamravat suyunu Diyarbakır’a getirme çalışmaları tamamlanmıştır. Osmanlı arşivlerine baktığımız zaman Sultan Süleyman Evkafı’nda Ab-ı Hamravat olarak geçer. Bu önemli su kaynağının İçkale’deki borularının (pöhrenklerinin) tespit edilmesi bizim için sürpriz oldu.”
Bu yılki kazılarda özellikle doğu tarafa doğru yoğunlaştıklarını ifade eden Yıldız, amaçlarının Artuklu Sarayı’nın etrafını çevreleyen doğu surlarının temel kalıntılarını ortaya çıkartıp projeye işlemek oluğunu söyledi. Prof. Dr. Yıldız, “Şimdiye kadar yaptığımız çalışmalarda temel izleri yavaş yavaş ortaya çıkıyor. Aynı zamanda Osmanlı döneminde artık şehrin güvenlik sıkıntısı kalmayınca burada daha farklı yapılaşmanın da olduğunu görüyoruz. Muhtemelen 15-20 günlük çalışmayla doğu surlarının temelleri tamamıyla ortaya çıkartılmış olacak” dedi.
Amida Höyüğü’nün Diyarbakır turizmi için önemli bir adres olduğunu olduğunu aktaran Yıldız, kazı çalışmalarının bitmesiyle Diyarbakır turizmine önemli bir ivme kazandıracağını vurguladı. Yıldız, “Amida Höyük dediğimiz yer aslında Diyarbakır turizminin tam merkezinde yer alan bir mekandır. Şu anda Türkiye’nin sayılı turizm alanlarından biri olan Diyarbakır İçkale’de yer alıyor. Diyarbakır Arkeoloji Müzesi ile aynı alandadır. Buradaki kazı çalışmalarının bitmesiyle beraber alanın tamamı turizme açılmış olacak ve Diyarbakır turizmine Amida Höyüğü Artuklu Sarayı kazısı bir ivme kazandırmış olacak” şeklinde konuştu.
