Çek arkeologlardan oluşan bir ekip, yaklaşık 4.400 yıl önce (MÖ 24. ve 25. yüzyıllarda) yaşayan Ptahshepses adlı eski Mısırlı bir yetkiliye ait kayıp bir mezarı yeniden keşfetti. Keşif, bu önemli bireyin mumyalanmış kalıntılarını da içeriyordu.
Çek Mısır Bilimi Enstitüsü’nün Facebook’ta yayınladığı açıklamaya göre kayıp mezar, Mısır’ın Abusir ve Saqqara piramit alanları arasındaki bölgede keşfedildi.
Abusir araştırma başkanı Miroslav Barta yaptığı açıklamada, “Birkaç yıl süren zorlu bir aramaydı” dedi ve devam etti: “Bölgenin ayrıntılı uydu görüntüleri ve eski haritaların incelenmesi, 2022 yılında Ptahshepses’in mezarının yeniden keşfedilmesini sağladı.”
Mezar nasıl kayboldu; nasıl yeniden bulundu?
Yaklaşık 160 yıl önce, Auguste Mariette adlı bir Fransız bilim insanı bu alanı buldu ve kısmen “kazdı”. Mariette, Ptahshepses’in sahte kapısını, yani Mısırlıların ölünün mezara girip çıkmak için kullanabileceğine inandığı sembolik bir kapı aralığını ve başlangıçta kült şapelinin üzerine yerleştirilmiş bir lentoyu çıkardı. Ancak daha sonra mezar kumların altında kaldı ve günümüze kadar kayboldu.
Mariette’in kurtardığı eserler şu anda British Museum’da sergileniyor. Kapının kendisi Ptahshepses’in kariyerinin kapsamlı ve benzersiz bir anlatımını sunuyor. Son Giza hükümdarı Menkaure’nin (Yunanca “Mykerinos”) sarayında nasıl eğitim gördüğünü ve daha sonra firavun Userkaf’ın kızıyla nasıl evlendiğini anlatıyor. Userkaf, Beşinci Güneş Kralları Hanedanı’nı kuran önemli bir şahsiyetti. Enstitü, “Bu referansın kendisi, Ptahshepses’in Mısır tarihinde kraliyet kızıyla evlenme ayrıcalığına sahip olan, kraliyet kökenli olmayan bilinen ilk yetkili olduğunu gösteriyor” diye açıklıyor ve devam ediyor: “Ayrıca, lentoda tanrı Osiris’in en eski tasdiklerinden birine gönderme bulunuyor. Bu da, Mısır’ın ölümden sonraki yaşamının ünlü tanrısını Mısır panteonuna dahil etme fikri ona atfedilebileceğinden dolayı yetkili Ptahshepses’i daha da benzersiz kılıyor.“
Mezar, Eski Krallık döneminde Beşinci Hanedanlığın altıncı hükümdarı Nyuserra Ini’nin saltanatına tarihleniyor.
Açıklamada, “Ptahşepses’in siyasi, tarihi ve dini önemi göz önüne alındığında, mezarın Mısır arkeolojisinde son dönemlerin en dikkat çekici keşiflerinden biri olduğu” ifade ediliyor: “Aynı zamanda, tek bir kült şapeli olan nispeten küçük mastabalar ile kabaca aynı zamanda inşa edilen komşu Ty mezarı gibi geniş aile mezarları arasındaki son derece önemli bir kayıp halkayı temsil ediyor.”
Arkeologlar, 2022 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmaları sırasında mastabanın (Mısır mezarlarından oluşan dikdörtgen bir yapı) 42 metre uzunluğunda ve 22 metre genişliğinde geniş bir üst yapısını ortaya çıkardı. Girişte boyalı süslemelerle tamamlanan iyi korunmuş bir şapel, iki serdab (sahibinin heykelleri için kullanılan alanlar) ve uzun bir erişim koridoru bulundu.
Mumyalanmış balık detayı
2023 yılında ekip, büyük bir kireçtaşı blokaj taşının bulunduğu mezar odasına girdi. Oda antik dönemden kalmaydı ancak adak sunuları ve çömlekler de dahil olmak üzere cenaze töreninde kullanılan orijinal ekipmanın bir kısmını halen içinde barındırıyordu. İlginç bir şekilde mezarda, türünün keşfedilen ilk örneği olan mumyalanmış bir balık da bulunuyordu.
Ayrıca, kısmen açılmış ve halen sırt üstü yatan bir lahitte bizzat memurun mumyalanmış kalıntıları bulunuyordu. Kalıntılarının incelenmesi, Eski Krallık döneminde mumyalamanın evrimine dair yeni bilgiler ortaya çıkardı.
Barta, “Mısır tarihinin gidişatını değiştiren bir adamın mezarı böylece yeniden keşfedildi ve bu, keşif gezisinin yakın zamandaki en büyük keşiflerinden birini temsil ediyor. Araştırma hala devam ediyor ve muhtemelen ailesine ve zamanına yeni bir ışık tutacak daha fazla keşif yapılacak” diye ekledi.