1-Hamas, İsrail’e niye saldırdı?
2006 yılından bu yana Filistin’in Gazze bölgesini kontrol altında tutan İslami Hamas örgütü, onlarca yıldır Gazze, Filistin halkı, Kudüs ve El Aksa’ya yönelik baskı ve şiddeti sona erdirmek için harekete geçtiğini savunuyor. Saldırı İsrail’in tam da bir haftadır kutlanan Sukot (Çardak) bayramının sonuna denk geldi. Aynı zamanda 50 yıl önce Arap ülkelerinin İsrail’e karşı başlattığı ‘Yom Kippur’ savaşının da 50’nci yılıydı. Hamas’ın İsrail’in bayram rehavetinde olduğu bir dönemde harekete geçmesi dikkat çekti.
2-Aksa baskınlarıyla ilgisi var mı?
İsrail’de en aşırı sağcı hükümetin kurulması sonrasında Mescidi Aksa’ya yönelik baskınlar artmıştı. Yahudilerin bayramı sırasında da aşırı sağcılar, yasak olmasına rağmen El Aksa külliyesinde kutlama yapmak için mücadele verdiler, Doğu Kudüs’teki Filistinli esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. Aşırı milliyetçi Yahudiler, El Aksa Camisi’nin Süleyman Tapınağı üzerinde kurulu olduğunu, caminin yıkılıp tapınak inşa edilmesini savunuyor. Hamas da bu nedenle saldırısına ‘Aksa Tufanı’ vermiş olmalı.
3-İsrail, hazırlıksız mı yakalandı?
Demir Kubbe hava savunma sistemiyle Filistinli grupların füze saldırılarına karşı kalkan kuran İsrail, sınırı buldozer ve paramotorlarla geçen Filistinli militanlara karşı hazırlıksız yakalanmışa benziyor. Demir Kubbe, aynı anda yağmaya başlayan yüzlerce füzenin bir kısmını imha etmeyi başarsa da Hamas militanlarının sınırı aşarak kentlerde saldırı düzenlemesi, sivilleri kaçırması İsrail’in görmek istemeyeceği türden eylemler.
4-Kriz ne yöne evrilir?
Hamas saldırısının ilk saatleri planlı bir eylem olduğuna işaret ediyor. Abluka altında tutulan Gazze’den binlerce roketin ateşlenmesi dış destek de bulduğu anlamına gelebilir. Hamas’ın elinde ne kadar cephane olduğu, Batı Şeria’daki El Fetih yönetiminin dahil olup olmayacağı, Lübnan Hizbullah’ı, Suriye’deki İran yanlısı milis güçlerin devreye girip girmeyeceği gidişatı etkileyen unsurlar olur. Hamas’ın İsrailli sivilleri kaçırması ve canlı kalkan olarak kullanma ihtimali, İsrail’in karşı saldırısında elini zorlayabilir. Her halükarda İsrail’in misillemesi ağır olacaktır.
5-Bölgeyi nasıl etkiler?
Hamas’ın saldırısı tam da İsrail’in Suudi Arabistan ile ilişkilerini normalleştirmek için müzakereleri sürdürdüğü bir dönemde geldi. ABD, İsrail’in Arap ülkeleriyle barışması ve Hindistan’dan gelecek ulaşım ağıyla Körfez ülkelerin ticari olarak da İsrail ile bağlanması için kampanya yürütürken Suudi Arabistan, Filistin lehine tavizler sağlamaya çalışıyordu. İran ise normalleşmeye karşı çıkarken, başkenti Kudüs olan 1967 sınırlarında Filistin devleti kurulmasını savunuyor. Dolayısıyla krizin sınır aşan etkileri olabilir.